Pavol Rankov : Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej) – DKK
Rok 2015 rozpoczęliśmy nagrodzoną Angelusem 2014 oraz Nagrodą Czytelników im. Natalii Gorbaniewskiej książką słowackiego pisarza Pavla Rankova:
Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej). Wybór tej książki okazał się niezwykle trafny. Powieść Pavla Rankova czyta się znakomicie. Znajdujemy w niej wszystko, co skupia uwagę czytelnika: historię i politykę, przygodę i dramaty, a groteska i humor rozładowują chwilami zbyt ponurą rzeczywistość. Akcja obejmuje trzydzieści lat między 1938 a 1968 rokiem, a każdy epizod rozpoczyna się w pierwszym dniu września. Te trzydzieści lat zmieniły niemal wszystko w tej części Europy, a historia i polityka brutalnie pokomplikowały losy czwórki przyjaciół : Czecha Jana (Honzy), Węgra Petera i Żyda Gabriela oraz pięknej Słowaczki - Marii.
Polityczne zawirowania sprowadzają na nich całe pasmo nieszczęść, trudnych wyborów i niejednokrotnie moralnie dwuznacznych decyzji. Rodzinne miasteczko Levice, leżące przy granicy Słowacji i Węgier, utraci na zawsze przedwojenny wielokulturowy klimat, spokój i porządek. Coroczne spotkanie Jana, Petera i Gabriela na levickim basenie ma wyłonić zwycięzcę zawodów pływackich, który będzie mógł ubiegać się o względy pięknej Marii. Zabawa z chłopięcych lat ma symboliczny wymiar bo Maria i tak dokonała już wyboru. Te spotkania świadczą raczej o wielkiej sile przyjaźni oraz o tym, że trwanie przy podstawowych wartościach może przynieść - na przekór czasom w jakich trzeba żyć - ocalenie. To piękna i mądra opowieść, w której niełatwa historia, opowiedziana jest prosto i bez zbędnych ocen autora. To również kolejna ciekawa porcja wiedzy na temat życia naszych południowych sąsiadów.
