Laboratorium Korona Wiedzy - monety

Utworzono: piątek, 23 kwiecień 2021

Czy wiecie co to jest awers i rewers i na których stronach znajdują się one na monetach? Jak wynika z danych NBP (Narodowego Banku Polskiego), monety 1, 2 i 5 groszowe stanowiły w drugim kwartale ubiegłego roku ponad 67 % wszystkich monet. Dlatego nasze Laboratorium Korona Wiedzy sprawdziło, co takiego ukryte jest w tych monetach, jak można dodać im blasku i w jaki sposób rozpoznać stare i nowe bilony.

Doświadczenie 1. STARE ZABRUDZONE MIEDZIAKI

Potrzebne będą: stare, zabrudzone monety o nominałach 1, 2, 5 groszy, sok z cytryny, ocet, sól kuchenna drobna, szklanki, łyżeczka, ręcznik papierowy lub szmatka, coca cola.

Jak zrobić doświadczenie?

Do jednej szklanki wlać nieco octu. 
Do drugiej wlać taką samą ilość soku z cytryny. 
Do każdej ze szklanek wsypać łyżeczkę soli i dokładnie wymieszać. 
Włożyć monety na 15-25 minut do roztworów w obu szklankach. 
Wyjąć monety, opłukać wodą, dokładnie je wytrzeć i wypolerować.

Co się dzieje? Zabrudzone monety po wyjęciu z roztworu i przetarciu są lśniące.

Dlaczego? Nalot na monetach tworzy się w wyniku reakcji z wilgocią, powietrzem i innymi substancjami, znajdującymi się np. na naszych dłoniach czy w portfelach. Najczęściej na miedzianych monetach spotykamy nalot w kolorze rdzawym lub zielonkawym, będący mieszaniną zasadowych węglanów i tlenków miedzi. Gdy miedź jest wystawiona na działanie warunków atmosferycznych może oddziaływać ze składnikami powietrza, głównie z tlenem. Zachodzi wówczas reakcja zwana utlenianiem - reagujące substancje wymieniają się elektronami i powstaje tlenek miedzi (2CuO).

Podczas doświadczenia monety zostały zanurzone w soku z cytryny i w occie. Obydwa te roztwory zawierają słabe kwasy (odpowiednio cytrynowy i octowy). Jednak wchodzą w reakcję ze związkami na monetach. Pomaga w tym dodatek elektrolitu w postaci soli kuchennej, czyli chlorku sodu. W wyniku reakcji z miedzią tworzą się jej sole, które są już rozpuszczalne w wodzie i łatwo je usunąć, opłukując monetę. W ten sposób możemy wyczyścić monety.

Sprawdźcie inne eksperymenty z monetami:

Do wcześniej przygotowanych roztworów z cytryny i octu włóżcie czysty gwóźdź. Wyciągnijcie go po ok. 30 minutach i sprawdźcie, co się z nim stało.

W kolejnym doświadczeniu włóżcie o szklanki zabrudzone, stare monety i zalejcie colą. Sprawdźcie, czy pomoże ona odzyskać monetom swój blask. Czy wiecie, jakie kwasy zawarte są w coli?

Doświadczenie 2. MAGNETYCZNE MONETY

Potrzebne będąmonety 1, 2, 5 groszowe, magnes, inne monety dla porównania.

Jak zrobić doświadczenie?

Położyć wszystkie monety na stole. 
Wziąć do ręki magnes i przykładać kolejno do każdej monety. 
Monety, które się przyczepią do magnesu, odłożyć na stole na jedną stronę. 
Te, które się nie przyczepiły, odłożyć na drugą stronę.
Sprawdzić datę na rewersie (strona z nominałem) każdej monety.

Co się stało? Jedynie monety po 2014 roku są przyciągane przez magnes. Starsze monety pozostają na stole.

Dlaczego? Wcześniejsze monety wykonane były z diamagnetycznego mosiądzu manganowego, czyli stopu miedzi z cynkiem. 
Koszt wyprodukowania 1 grosza przekraczał nawet 5 krotnie wartość nominalną wartości tego bilonu. 
Dlatego od 2014 r. NBP (Narodowy Bank Polski) wprowadził do obiegu monety 1, 2 i 5 groszowe wykonane z ferromagnetycznej stali powlekanej mosiądzem, czyli stopu żelaza i węgla. Koszt monet jest niższy, mają te same rozmiary i wagę. Różni je tylko wygląd awersu (strona monety z Orłem). Sprawdźcie sami!

Miedź to jeden z pierwiastków chemicznych. W naturze występuje w postaci rud oraz w postaci czystej, jako miedź rodzima. Rzymianie nazywali ją metalem cypryjskim aes cyprium, gdyż w czasach starożytnych, większość wydobywanej miedzi pochodziła właśnie z Cypru. Jej nazwa ewoluowała i następnie pojawiło się łacińskie cuprum. Stąd symbol miedzi - Cu.

Filmik z powyższych warsztatów, można obejrzeć klikając tutaj Monety

Odsłony: 5749